Behandelen doe je in het ziekenhuis
Heb jij ook wel eens keuzestress bij het ontwerpen van een training? Probeer je dan ook zoveel mogelijk te behandelen in zo weinig mogelijk tijd? Doe het niet! Behandelen doe je in het ziekenhuis en niet in een training. Dit artikel gaat je helpen bij het maken van keuzes.
Jouw trainingen worden daardoor leuker en leerzamer. Niet alleen voor je deelnemers, maar ook voor jou.
Als trainer van trainers heb ik het voorrecht om met deskundige mensen te werken. Al die deskundige trainers lopen tegen dezelfde uitdaging aan: Hoe maak ik keuzes binnen alles wat ik te bieden heb? Hoe krijg ik ooit alles binnen de trainingstijd behandeld?
Het is logisch dat je last hebt van keuzestress en tijdsdruk
Je bent niet de enige. Iedere deskundige trainer heeft last van keuzestress en tijdsdruk.
Jij weet namelijk als deskundige welke kennis er beschikbaar is en jij weet hoeveel tijd het kost om de benodigde vaardigheden te leren. Waar begin je dan als je van de opdrachtgever maar een halve dag trainingstijd hebt gekregen voor een veel te ambitieus doel?
Geen wonder dat je dan tijdsdruk en keuzestress ervaart! De verleiding is groot om bij zo’n onmogelijke opdracht teveel in de training te proppen. Die inhoud wordt dan niet getraind, maar ‘behandeld’.
Maar… behandelen doe je in het ziekenhuis
Het behandelen van theorie houdt meestal in dat die theorie een plek krijgt in jouw toch al overvloedige verbale zendtijd. Als ondersteuning gebruik je een – ook veel te volle – PowerPointpresentatie.
Je weet dat het niet gaat werken en toch doe je het omdat je ze graag alles wil behandelen. Omdat je alles belangrijk vindt of omdat je de opdrachtgever of de deelnemers tevreden wil stellen. En zoals verwacht, loopt alles anders. Jouw zendtijd loopt uit, die ene oefening schrap je dan ook maar en door sneller te praten heb je nog net voor sluitingstijd alles behandeld.
Maar vertellen is nog geen trainen en behandelen doe je in het ziekenhuis. Als je in een training onderwerpen ‘behandelt’, is dat meestal verloren tijd. In een training laat je mensen oefenen. Dat is de kern van een training. Het doel is dat de deelnemers na de training kunnen toepassen wat ze geleerd hebben.
Wat is de oplossing?
Bij jou gaat het misschien niet zo dramatisch als ik hierboven beschreef, maar je herkent vast wel dat het voor een deskundige lastig is om keuzes te maken. Gelukkig is daar een oplossing voor.
Die oplossing bestaat uit twee delen:
- Anders kijken: theorie is geen doel maar een middel
- Anders handelen: je training achterstevoren ontwerpen
1. Anders kijken: theorie is geen doel maar een middel
In een training is de theorie geen doel maar een middel. Het is een hulpmiddel bij gedragsverandering. Theorie is in een training pas zinvol als het na de training toegepast kan worden. Theorie is in een training pas zinvol als het bijdraagt aan gedragsverandering.
Moet theorie altijd toegepast worden om zinvol te zijn?
De oplettende lezer ziet misschien wel mijn herhaalde toevoeging ‘in een training’. Ik geloof namelijk dat theorie ook intrinsieke waarde heeft. Ik lees veel boeken, luister podcasts en start binnenkort met een collegereeks filosofiegeschiedenis. Dat doe ik niet primair om iets toe te passen, maar gewoon omdat die kennis mij verrijkt. Uiteindelijk heeft dit misschien wel invloed op mijn gedrag, maar dat is niet het primaire doel. Alles wat ik in dit artikel over theorie schrijf, gaat dus over theorie in de context van een training.
Enkele voorbeelden om duidelijk te maken dat theorie in een training geen doel maar een middel is:
Training Situationeel Leiderschap: het doel is niet dat de deelnemers dit model kennen, maar het doel is dat ze in de praktijk hun stijl van leidinggeven aanpassen aan de competenties en motivatie van hun medewerkers. Kennis van dit model is belangrijk, maar is nog geen garantie dat het ook toegepast wordt.
Training Oplossingsgericht Werken: het doel is niet dat de hulpverleners deze methode kennen, maar het doel is dat ze deze methode op de juiste manier toepassen in gesprekken met cliënten. Kennis van de methode is nodig, maar leidt niet automatisch tot toepassing.
Training Timemanagement: het doel van de training is niet dat de deelnemers de Eisenhowermatrix kennen, maar het doel is dat ze de juiste prioriteiten stellen in de praktijk. Dat kan op meerdere manieren en de Eisenhowermatrix is één van die hulpmiddelen.
Theorie is dus geen doel maar een middel. Misschien vraag je je af waarom deze manier van denken helpt tegen keuzestress en tijdsdruk.
Als theorie niet het doel is, dan hoef je dus ook niet alles te ‘behandelen’. Je hoeft alleen nog maar te onderzoeken welke theorie echt iets bijdraagt aan het gedrag dat je in de praktijk wilt zien. Mijn ervaring is dat trainers die op die manier naar hun training kijken, tot heldere inzichten komen. Door deze manier van kijken, zien ze welke theorie relevant is in de training en welke theorie weggelaten kan worden, of als extraatje in een reader meegegeven kan worden.
2. Anders handelen: je training achterstevoren ontwerpen
Deze andere manier van kijken naar de theorie, helpt je vervolgens om anders te handelen. Een training ontwerp je door eerst te kijken naar het gewenste gedrag ná de training en daarna pas de theorie te kiezen.
Daarom zeg ik altijd: een training ontwerp je achterstevoren. Je begint met het einde voor ogen.
De trainers van Hike One
Recent gaf ik een train-de-trainer aan designers van Hike One. Zij ontwerpen digitale producten zoals appjes en websites. Ik merkte dat ze weinig moeite hadden met mijn visie op het ontwerpen van trainingen. Al snel bleek waarom. In hun dagelijks werk (als ontwerpers en consultants) doen ze eigenlijk hetzelfde. Ze ontwerpen niet zomaar een leuk appje. Eerst onderzoeken ze hoe de klant de aandacht van de gebruiker van de app wil sturen. Ze bepalen dus eigenlijk het gewenste gedrag en daarna ontwerpen ze een app als hulpmiddel om dat doel te bereiken. Voor hen was het heel vanzelfsprekend om een training achterstevoren te ontwerpen.
In hoofdlijnen zien de ontwerpstappen er zo uit. In hoofdstuk 3 t/m 5 van De Trainingsachtbaan staan deze stappen uitgebreid beschreven.
-
- Onderzoek of er wel getraind moet worden. Soms zijn er veel eenvoudiger manieren om een probleem op te lossen of een doel te bereiken.
- Onderzoek wat er getraind moet worden.
- Bepaal heldere resultaatdoelen, gedragsdoelen en trainingsdoelen.
- Selecteer de theorie die getraind moet worden.
- Ontwerp tenslotte de training volgens De Trainingsachtbaan.
Ook op microniveau, tijdens de uitvoering van jouw training, is theorie geen doel maar een middel. Als jij op een zeker moment theorie uitlegt, dan is niet het doel dat de deelnemers die theorie snappen, maar het doel is dat de deelnemer precies genoeg snappen om de eerstvolgende oefening te kunnen uitvoeren. Alle uitleg die daar niet of nauwelijks aan bijdraagt, kun je dus schrappen en in een reader zetten.
Een praktische ontwerptip: Maak van jouw theorie een checklist met gedragsaanwijzingen. Op die manier wordt jouw theorie nog praktischer en duidelijker en wordt de stap van theorie naar praktijk nog kleiner. Een voorbeeld van zo’n checklist in een training voor bankmedewerkers:
- Herken in transacties de signalen die kunnen wijzen op witwaspraktijken
- Zoek in het protocol van de bank de juiste vervolgactie bij deze transactie
- Voer deze vervolgactie uit en registreer dit in het systeem
In deze checklist zit heel veel theorie. De medewerkers moeten de signalen kennen en ze moeten het protocol van de bank kennen. Maar de focus ligt niet op de theorie zelf, maar op de actie die daaruit volgt. Deze training bestaat uit verschillende loopings waarin de bankmedewerkers stap voor stap deze checklist met gedragsaanwijzingen leren toepassen.
Een praktische uitvoeringstip: voordat je aan de uitleg van theorie begint, vertel je alvast welke opdracht of oefening er na de theorie volgt. Daardoor verleg je de focus van de theorie naar de oefening die ná de theorie zal volgen.
Behandelen doe je in het ziekenhuis. Als je de bovenstaande aanpak volgt, ben je geen behandelaar maar een echte trainer. Jij krijgt meer plezier in je werk en je deelnemers leren meer.
En wat doe je dan met de theorie die je geschrapt hebt?
Hier zijn wat mogelijkheden:
- Niets. Het is best leuk om te ervaren dat je deelnemers niets missen als jij wat theorie weglaat.
- Schrijf een artikel, reader (of een boek) bij de training en zet daar de extra theorie in.
- Maak van je training een leertraject met opdrachten buiten de bijeenkomsten waarin je de theorie verwerkt.
- Neem contact op met de opdrachtgever en vertel wat je geschrapt hebt. Misschien kan de opdrachtgever daar buiten de training om nog iets mee doen.
- Ontwerp een vervolgtraining waarin de deelnemers nog meer kunnen leren.
En voor de ondernemende trainers: schrijf de resultaat- en gedragsdoelen al in je offerte. Wees aan de voorkant realistisch in wat je opdrachtgevers of deelnemers belooft. Focus op gedrag en niet op wat je allemaal moet behandelen. Want behandelen doe je in het ziekenhuis, niet in een training.
Wil je op deze manier leren trainen?
Mooi artikel Arie, en helemaal mee eens. Ik merk dat vooral beginnende trainers maar ook later trainers houvast vinden in het model. En daar soms ook graag mee starten. Vandaag gaat het over de 4 stappen van….. En dan ook op de flap als trainingsonderdeel het model benoemen (Eisenhower matrix) in plaats van ‘Hoe prioriseer ik taken die belangrijk zijn voor mijn lange termijn”. Vaak ervaren ze wel een soort bevrijding als ik ze laat zien dat het niet hoeft, dat het anders mag. Ik vind hoofdstuk 7 van je nieuwe boek daar ook helpend bij, eerst aandacht besteden aan “waarom gaan we uberhaupt met deze stof aan de slag’
Dankjewel Mieke. Dat is een mooie aanvulling die je noemt: tijdens een introductie laat je aan de deelnemers de relevantie van een trainingsonderdeel zien voor hun praktijk. Als je die relevantie niet glashelder kunt uitleggen, dan kun je je afvragen of je het dan wel moet ‘behandelen’.
Hoi Arie,
Het lijkt wel of je dit artikel speciaal voor mij hebt geschreven!
Verhelderende tips en mooie aanvulling op wat ik al van je had geleerd!
Erg helpend in het ontwerpen of vooral OMwerpen van onze training :-)
Ik liep al langer met het idee voor dit artikel rond, maar ik moet eerlijk zeggen dat ik bij het schrijven ook aan jou gedacht heb. Maar je bent dus echt niet de enige die daarmee worstelt.
Hoi Arie,
Leuk artikel. Ik herken vooral het veel mee willen geven aan deelnemers. Onlangs gaf ik een balans training van 2 halve dagdelen. Veel te kort natuurlijk. Dan is het echt kiezen en realistische doelen stellen. Ik word er al beter in;)
Ik oefen met je mee. Zo af en toe trap ik ook nog in de valkuil van het heel veel willen delen in een veel te korte tijd.
Heel nuttig en leerzaam. Ik heb zelf meer moeite met hard skills trainingen, systemen en processen, die in veel te korte tijd ‘ingestampt’ moeten worden. Hoe maak je hier keuzes in? De opdrachtgever verwacht dat trainees met alle systemen overweg kunnen na de training.
Dag Lita, in hoofdstuk 3 en 4 van De Trainingsachtbaan vind je een methode die je kan helpen bij het onderzoeken van een trainingsvraag en het kiezen van de te trainen onderwerpen. Wellicht kan dat je helpen bij het maken van keuzes. Die verwachting van de opdrachtgevers maakt me nieuwsgierig. Waar is die op gebaseerd? Kennis over ‘leren’ en eerdere ervaringen met de benodigde tijd om iets aan te leren? Of is het ingegeven door kostenbesparing en tijdsdruk?