Competentieprofiel trainer

Welk gedrag laat een goede trainer zien? Op deze pagina vind je het Competentieprofiel Trainer zoals dat door Bridge2learn ontwikkeld is voor trainers.

Wil je deze competenties verder ontwikkelen? Kijk dan eens bij de train-de-trainercursus van Bridge2learn, of bij het individuele train-de-trainertraject.

Competentieprofiel Trainer gebruiken?

Het competentieprofiel op deze pagina mag vrij gebruikt worden. Ik stel het bijzonder op prijs wanneer je bij het gebruik van dit profiel verwijst naar Bridge2learn. Ook waardeer ik het als je mij feedback geeft waardoor ik dit profiel nog verder kan verbeteren.

De eerste versie van dit competentieprofiel is ontwikkeld in 2012. Daarna is het profiel door tientallen trainers getest en verbeterd. Dit heeft geleid tot een nieuwe versie in 2017 en enkele kleine herzieningen in 2018.

Onderstaand competentieprofiel trainer is gesplitst in twee niveaus. Niveau 1 is het basisniveau voor trainers. Niveau 2 beschrijft een aantal extra indicatoren voor trainers die vaker trainingen geven of complexe leertrajecten vormgeven en uitvoeren. De Train-de-trainercursus van Bridge2learn is vooral gericht op de indicatoren van niveau 1.

Hier vind je het competentieprofiel niveau 1 als pdf-bestand.

Hier vind je het competentieprofiel niveau 1 en 2 als pdf-bestand.

De volgende documenten zijn op aanvraag beschikbaar:

• Competentieprofielen als word-bestand, zodat je ze naar eigen inzicht kunt aanpassen.
• Competentiescan. Een document met het competentieprofiel en daarachter de mogelijkheid om in drie categorieën (niet – af en toe – meestal) aan te geven hoe vaak je dit gedrag laat zien.
• Feedbackformulier. Een document dat geschikt is voor het observeren van trainingen op niveau 1 en/of 2.
• Trainingsplan. Een format voor een trainingsplan dat zo is ontworpen dat trainers bij de voorbereiding van hun training de indicatoren van competentie 1 – niveau 1 doorlopen.

Onderaan deze pagina vind je informatie over het ontstaan van dit competentieprofiel trainer en de belangrijkste wijzigingen t.o.v. het vorige competentieprofiel.

1. Ontwerpen van trainingen

Niveau 1

1.1 Je formuleert doelen:

1. Je formuleert toepassingsdoelen waarin je het gewenste gedrag na de training beschrijft.
2. Je formuleert trainingsdoelen waarin je beschrijft welke kennis en vaardigheden de deelnemers in de training leren.
3. Deze doelen sluiten aan bij de opleidingsvraag en bij de voorkennis en de werksituatie van de deelnemers en zijn realistisch gezien de geplande trainingstijd.

1.2 Je gebruikt in jouw training oefeningen waarin de deelnemers nieuwe kennis en vaardigheden niet alleen verwerven, maar ook toepassen op een manier die aansluit bij de praktijk van de deelnemers.

1.3 Je evalueert het resultaat van de training tijdens de training door toepassingsoefeningen en na de training door een evaluatiemethode die past bij het doel van de training.

1.4 Je bevordert de transfer: de toepassing van het geleerde buiten de training. Iedere training eindigt o.a. met een persoonlijk actieplan.

1.5 Je maakt een lesontwerp in een daarvoor beschikbaar format waarin leerdoelen, tijdsplanning, leeractiviteiten en hulpmiddelen zodanig worden weergegeven dat dit voor een collega-trainer begrijpelijk is.

Niveau 2

1.6 Je analyseert opleidingsvragen van opdrachtgevers en beschrijft in deze analyse zowel de huidige- als de gewenste situatie. De gewenste situatie beschrijft niet alleen het gedrag van de deelnemers, maar ook de resultaten die de opdrachtgever daarmee wil bereiken.

1.7 Je adviseert de opdrachtgever, gevraagd en ongevraagd, over de beste manieren om de gewenste situatie te bereiken, inclusief vormen van blended learning.

1.8 Je adviseert de opdrachtgever over andere leerinterventies dan trainingen. Je adviseert tenminste over leerinterventies op de werkplek, die de transfer van de training bevorderen en het leerrendement vergroten.

1.9 Je evalueert het resultaat van jouw trainingen op de vier niveaus van Donald Kirkpatrick: tevredenheid, kennis, gedragsverandering en resultaat. Als deze evaluatie niet door jou wordt uitgevoerd, adviseer je de opdrachtgever hoe deze evaluatie plaats zou kunnen vinden.

2. Stimuleren van leren

Niveau 1

2.1 Je zorgt voor een goed leerklimaat waarin balans is tussen veiligheid en uitdaging, waar geleerd wordt van fouten en waar successen worden gezien en gevierd.

2.2 Je gebruikt werkvormen waarin de deelnemers in kleine logische stappen naar de gestelde doelen toewerken. Indien nodig pas je het tempo en niveau aan op de deelnemers.

2.3 Je zorgt dat op ieder moment van de training zoveel mogelijk deelnemers zoveel mogelijk leren. Je gebruikt daarvoor werkvormen waardoor de deelnemers actief leren.

2.4 Je maakt de deelnemers bewust van hun leerprestaties door duidelijke en opbouwende feedback, gerelateerd aan de leerdoelen.

2.5 Je herkent weerstand en reageert hier adequaat op zodat de weerstand afneemt en de intrinsieke motivatie om te leren wordt versterkt.

2.6 Je toont enthousiasme en deskundigheid in het betreffende vakgebied.

Niveau 2

2.7 Je legt de verbinding tussen de persoonlijke belangen van de deelnemers en de organisatiebelangen die een rol spelen bij de training.

2.8 Je maakt gebruik van afwisseling en creatieve leervormen, zoals spelelementen en digitale werkvormen, om het gestelde leerdoel te bereiken.

2.9 Je begeleidt oefeningen (rollenspellen) zodanig dat de deelnemers in een veilige sfeer en in kleine stappen nieuwe vaardigheden leren en zich bewust worden van hun vooruitgang.

2.10 In de uitvoering van jouw training laat je de geplande werkwijze tijdelijk los wanneer de situatie om een andere aanpak vraagt, zonder het gestelde doel uit het oog te verliezen.

2.11 Je traint in het hier-en-nu. Je maakt gebruik van relevante situaties die zich voordoen in de training om de deelnemers inzicht in hun gedrag te geven of te laten oefenen.

2.12 Je stimuleert het leervermogen van deelnemers door hen tijdens en na de training te laten reflecteren op hun eigen gedrag, en hen hun eigen conclusies en verbeterpunten te laten kiezen.

3. Begeleiden van groepsprocessen

Niveau 1

3.1 Je geeft respectvol en duidelijk leiding aan de groep. Je hanteert groepsnormen die een positief leerklimaat, waaronder respectvol gedrag naar medecursisten, bevorderen.

3.2 Je laat deelnemers met elkaar samenwerken aan opdrachten en je begeleidt deze samenwerking, zodat de deelnemers met- en van elkaar leren.

3.3 Je stimuleert onderlinge interactie, en begeleidt groepsgesprekken en discussies zodat alle deelnemers hiervan leren.

3.4 Je luistert naar de deelnemers, en stimuleert dat deelnemers naar elkaar luisteren.

3.5 Je houdt overzicht over de groep, en hebt tegelijk ook aandacht voor individuele deelnemers.

Niveau 2

3.6 Je zorgt door jouw manier van begeleiding voor een gelijkwaardige inbreng van alle groepsleden.

3.7 Je stimuleert onderlinge feedback tussen de deelnemers, en zorgt dat dit op een manier plaatsvindt waardoor de deelnemers van elkaar kunnen leren.

3.8 In trainingen waarin de onderlinge samenwerking een rol speelt, creëer je leersituaties waardoor groepspatronen zichtbaar en bespreekbaar worden.

4. Presenteren van leerstof en opdrachten

Niveau 1

4.1 Je legt de leerstof duidelijk uit.

4.2 Je geeft duidelijke instructies bij opdrachten.

4.3 Je maakt functioneel gebruik van ondersteunende materialen en audio-visuele hulpmiddelen, en zorgt dat deze voor aanvang van de training klaar staan.

4.4 Je bewaakt de tijd. Je verlengt of verkort onderdelen van de training zodat je binnen de afgesproken trainingstijd de beoogde doelen bereikt.

5. Lerende professional

Niveau 1

5.1 Je staat open voor feedback, en gebruikt leerervaringen als aanleiding voor nieuw gedrag.

5.2 Je ziet jouw kwaliteiten en maakt daar gebruik van. Je ziet jouw ontwikkelpunten en kunt deze vertalen naar haalbare verbeteracties.

5.3 Je houdt jouw vakkennis op peil, en werkt aan de voortdurende verbetering van jouw trainingen.

Niveau 2

5.4 Je reflecteert methodisch op jouw leerervaringen, en vertaalt deze ervaringen naar inzichten en actiepunten.

5.5 Je houdt jouw trainerskennis op peil door o.a. samenwerking met andere trainers, het volgen van cursussen en opleidingen en door zelfstudie. Je past wat je daar leert toe in jouw trainingen.

Wil je deze competenties verder ontwikkelen? Kijk dan eens bij de train-de-trainercursus van Bridge2learn. Als je meer ervaring hebt, kun je ook kiezen voor een persoonlijk train-de-trainer-traject. 

Hoe is dit competentieprofiel trainer ontstaan?

In 2012 heb ik mijn eerste competentieprofiel voor trainers ontwikkeld. Daarbij heb ik dankbaar gebruik gemaakt van bestaande competentieprofielen en van de ervaring en feedback van collega-trainers. Vier jaar heb ik dit profiel gebruikt als basis voor mijn trainersopleidingen, en ik weet dat honderden trainers en organisaties dit profiel ook gebruiken of gebruikt hebben. Dit competentieprofiel is één van de best bekeken pagina’s op mijn website, en staat bovenaan in de zoekresultaten als je zoekt op ‘competentieprofiel trainer’.

In de afgelopen jaren heb ik mijn visie op het trainersvak steeds verder uitgewerkt. Het competentieprofiel was daarom aan een herziening toe. Samen met Alard Joosten van De Docentenacademie ontwikkelde ik een nieuw competentieprofiel voor één van onze opdrachtgevers. Dit profiel heb ik vervolgens verder aangepast zodat het breder toepasbaar zou zijn. In 2017 heb ik met dit profiel gewerkt en vervolgens nog enkele kleine wijzigingen aangebracht. De belangrijkste daarvan is dat de focus bij het nieuwe profiel nog meer komt te liggen op gedragsverandering ná de training.

Wat zijn de belangrijkste verschillen met het competentieprofiel 2012 – 2016?

In het oude profiel beschreef ik iedere competentie in één doorlopende tekst. Het gedrag dat ik beschreef was niet altijd concreet meetbaar. In het nieuwe profiel heb ik daarom de indicatoren genummerd, gezorgd dat ze concreet gedrag beschrijven.

In het oude profiel was een aparte competentie ‘adviseren in organisaties’ opgenomen. Ik vind dit een belangrijke competentie, maar vooral voor ervaren trainers. Het adviseren staat ook nooit los van het ontwerp van de training. Daarom heb ik deze indicatoren nu opgenomen bij competentie 1, niveau 2.

In het oude profiel was een aparte competentie ‘vakkennis en vaardigheden’. In de praktijk merkte ik dat ik hier weinig mee kon. Deze vakkennis en vaardigheden zijn eigenlijk een voorwaarde voordat iemand kan gaan trainen. Ik veronderstel voortaan dat een trainer de inhoud van de trainingen beheerst.

In het oude profiel waren geen niveauverschillen opgenomen. In de praktijk leid ik veel trainers op die trainen als tweede beroep hebben. Voor deze trainers gelden andere criteria dan voor trainers die wekelijks trainingen geven. Daarom heb ik het nieuwe competentieprofiel verdeeld in twee niveaus.

Tenslotte zijn er in het nieuwe competentieprofiel enkele indicatoren weggelaten en enkele toegevoegd. Ook is de opbouw verder verbeterd, waardoor de indicatoren nu een logisch samenhangend geheel vormen.

Vraag jij je af welke competenties je beheerst en welke je het beste kunt ontwikkelen? Doe dan de gratis competentietest.

Wil je meer weten over een training of cursus?
Investeer in je zelf! Neem vrijblijvend contact met mij op.